Analisis pepatah Melayu: Tahu menimba ilmu orang, tahu menyauk petua orang

Semalam, analisis pertama iaitu analisis Kes 1 daripada tugasan yang telah terlaksana pada tahun 2010 telah dikongsi di blog ini. Pada hari ini pula, analisis kedua iaitu analisis Kes 11 menjadi pilihan untuk dikongsi.

Kes 11: ‘Tahu menimba ilmu orang

                          Tahu menyauk petua orang’            

 

Perkataan ‘menyauk’ dalam baris kedua diertikan sebagai mencedok dan menimba dalam Kamus Dewan Edisi Keempat (2007: 1398). Lantas, menyauk mempunyai sama makna dengan menimba seperti yang tersurat dalam baris pertama. Kedua-dua perkataan ini adalah kata kiasan yang bermaksud mengambil atau memperoleh pengetahuan atau maklumat daripada sesuatu sumber.

 

Dalam ungkapan ini, sumber ilmu atau petua yang dimaksudkan merujuk kepada orang. Itu bererti kita harus mempunyai sikap keterbukaan dan merendah hati untuk mempelajari sesuatu daripada orang lain yang berilmu, berpengetahuan atau arif.

 

            Abdul Samad Ahmad (1990: 126) dalam bukunya, ‘Kesenian Adat, Kepercayaan dan Petua Ilmu’ menyatakan bahawa petua adalah sebahagian daripada ilmu. Namun di antara kedua-duanya mempunyai ciri yang berlainan. Berikut merupakan kenyataan beliau dalam memperlihat perbezaan di antara ilmu dan petua

‘Ilmu pengetahuan dalam apa bentuk pun merupakan kepandaian yang dimiliki oleh seseorang, sementara petua adalah kebijaksanaan mengatur ilmu yang ada bagi melaksanakan sesuatu pekerjaan. Ilmu pengetahuan dipelajari, sedangkan petua didapati daripada hasil pengalaman yang dilalui. Maka itu boleh juga dikatakan bahawa petua adalah satu daripada ciri ilmu.’

Namun, ilmu dan petua dalam budaya Melayu saling menyokong seperti yang tersurat dalam ungkapan yang diperkatakan. Menurut Abdul Samad Ahmad lagi (1990: 126), orang tua-tua berpendapat bahawa petua mendahului ilmu. Manakala ilmu yang tidak disertai petua kurang meninggalkan kesan dalam sesuatu pekerjaan. Bahkan seseorang yang tidak mengikut petua yang betul akan menghadapi masalah atau kesulitan dalam melaksanakan sesuatu pekerjaan. Petua seolah-olah menjadi panduan agar sesuatu pekerjaan itu menjadi, teratur dan sempurna.

 

 Lantas, ungkapan ini mendidik pembaca atau pendengar agar bersikap terbuka untuk memperoleh ilmu dan petua daripada orang lain yang lebih berpengetahuan dan berpengalaman.